Shisha roken en scheisse roepen
Voetbalfans in een Berlijnse multiculti-wijk

 Het imago van Neukölln is ronduit slecht sinds leraren van de Rütli-Hauptschule enkele maanden geleden een brandbrief aan de Berlijnse senaat richtten. “Wir sind ratlos”, schreven zij. Bedreigde docenten betraden het klaslokaal alleen nog maar met een mobiele telefoon, om snel hulp te kunnen inschakelen. De media spraken van 'Franse toestanden' en vergeleken Neukölln met de New Yorkse Bronx. "De multiculturele samenleving is mislukt”, antwoordde de burgemeester van de zwarte Berlijnse wijk, Heinz Buschkowsky (SPD).

Als ik op de ochtend van de wedstrijd Duitsland-Ecuador aan drie jonge Turkse kapsters vraag of ze een leuk café in de buurt kennen waar ik voetbal kan kijken, schudden ze meewarig hun hoofd. Ze zijn zwaar opgemaakt en dragen truitjes die de buik bloot laten. Ze verwijzen me naar Potsdamer Platz, naar de Brandenburger Tor of naar de Kurfürstendamm: "Daar zijn jonge mensen, daar is bier, daar is het feest." 

Onbetrouwbaar

Ook Kemal (58) kan me niet verder helpen. Hij kijkt voetbal altijd thuis, alleen. Zijn vrouw is gestorven, zijn drie zoons zijn het huis uit. Kemal is in Istanbul geboren en kwam op zijn vijfentwintigste naar Berlijn. Hij voelt zich Turk en Duitser. Natuurlijk hoopt hij dat Duitsland wint, hij leeft tenslotte hier. Thuis heeft hij zelfs een Duitse vlag. Maar een ander land mag van hem ook winnen. Alleen Tunesië of Saoedi-Arabië niet, want volgens Kemal zijn Arabieren onbetrouwbaar.

Neukölln telt ongeveer driehonderdduizend inwoners, waaronder honderdduizend immigranten. Op veel scholen is tachtig tot honderd procent van de leerlingen van allochtone afkomst. Dertig procent van de jongeren is bij de politie bekend, zeventig procent verlaat de school zonder diploma. De buurt waarin de migrantenkinderen opgroeien, lijdt aan ernstige etnische en sociale segregatie. Grote groepen Arabieren, Turken en minderheden uit de Balkan en de voormalige Sovjet-Unie wonen dicht op elkaar, maar leven volkomen langs elkaar heen. De werkloosheid schommelt rond de 45 procent.

Kooltjes

  In het café van de goedlachse Libanees Fawzi kan ik terecht. Tussen de lege tafels en stoelen staat een kleine televisie, aan de beschilderde muren hangen Duitse vlaggen. Fawzi woont veertien jaar in Duitsland en verkoopt al zeven jaar waterpijpen (shishas) in de Sonnenallee. Naar eigen zeggen was hij de eerste in Europa. Verderop heeft de Libanees nog twee café’s. Ze heten allemaal Um Kalthum, naar de beroemde Arabische zangeres. Alcohol wordt er niet verkocht. Fawzi rookt vijf pijpen per dag. Hij biedt me koffie aan en een shisha. Tevreden constateert hij dat ik een "goede roker" ben en zet de televisie aan.

Tijdens de wedstrijd blijft het café leeg. De meeste mensen kijken de wedstrijd thuis, de jongeren zijn met auto’s naar het centrum getrokken. Op straat loopt af en toe een vrouw met kinderwagen voorbij. Mijn gastheer lijkt niet erg geïnteresseerd in de wedstrijd. Hij praat ondertussen zachtjes in het Libanees tegen de tengere man die onze waterpijpen elk kwartier van gloeiende kooltjes voorziet. Het gaat duidelijk niet over voetbal. Maar als Klose in de vierde minuut scoort, vliegt Fawzi op en rent hij naar buiten om zijn buren te omhelzen. Bij elke Duitse misser roept hij "Scheisse!" Als Klose vlak voor de rust voor de tweede keer scoort, smoest Fawzi even met zijn spichtige vriend. Deze holt prompt de deur uit en komt even later terug met twee zwart-rood-gouden petjes. Eén voor de baas en één voor mij.

Uitgerookt

 In de rust ga ik de straat op. Verderop zitten vijf Palestijnen uit Libanon op een bloembak. Ze kijken naar een televisie die een beetje verloren tussen de oriëntaalse jurken en goudglazen spiegels in de winkel staat. De Palestijnen eten bizzir (geroosterde pompoenpitten) en leren me die te pellen met mijn tanden. Natuurlijk zijn ze voor Duitsland. En voor Saoedi-Arabië. Ook hier is de sfeer gelaten. Als Podolski het derde doelpunt voor Duitsland scoort, heeft niemand van ons het gezien. Toch doet Hanon een dansje. Als ik wil opstaan, vult hij mijn handen met bizzir.

 In café Carthago hangen zowel Palestijnse en Iraanse als Duitse vlaggen aan de grauwe gevel. Achterin de betegelde ruimte staat een televisietoestel, het is er donker en warm. Ook hier wordt shisha gerookt. Niemand lijkt zich voor de wedstrijd te interesseren. Ik installeer me op een kussen en krijg een kop thee in mijn handen gedrukt. Drie jongetjes klimmen over me heen. Ik maak een praatje met Omar van zes. Hij is voor Duitsland en Brazilië en legt me ongevraagd uit wat een hoekschop is. Zijn vader Yasser vraagt me of ik van kinderen houd. Ik knik. Dan vraagt Yasser me ten huwelijk. Hij heeft al een vrouw, maar dat is volgens hem geen probleem. Zijn kinderen krijg ik cadeau. Dat is me teveel vrijgevigheid, volledig uitgerookt verlaat ik het café. Als de wedstrijd enkele minuten later voorbij is, rent iedereen de straat op. Daar laat Yasser zijn zoontjes met een echt pistool schieten.

 De hele nacht komen er toeterende auto’s terug uit de stad. Terwijl ik wakker lig, bedenk ik me dat ik in Duitsland nog nooit zo hartelijk ben ontvangen. Het motto van dit WK is ‘Die Welt zu Gast bei Freunden’. Maar van de Neuköllse gastvrijheid kunnen de Duitsers nog wat leren.

Leonie van Nierop is medewerker van het Duitslandweb en woont momenteel in de Sonnenallee in Berlijn.

Foto's: Leonie van Nierop