Vaccinatie Merkel past in Duits coronabeleid

De dringende oproep voor een pneumokokkenziekte-vaccinatie voor senioren kwam begin maart, samen met een reeks andere maatregelen die de Duitse minister van Volksgezondheid Jens Spahn (CDU) afkondigde om de gevolgen van de corona-epidemie te beperken. Pneumokokken zijn bacteriën die onder meer een longontsteking kunnen veroorzaken. Bij coronapatiënten is de afweer verzwakt en de kans op infectie door pneumokokken groter. Toch worden in Nederland niet in allerijl alle ouderen ingeënt in de strijd tegen de corona-epidemie.

Het pneumokokkenvaccin kan het coronavirus of de ziekte Covid-19 die het virus veroorzaakt niet voorkomen, maar het kan zogenoemde risicogroepen wel beter beschermen tegen een dubbele longinfectie. Pneumokokken en het coronavirus tasten allebei de longen aan. Dat kan een gevaarlijke combinatie zijn, zegt de Duitse longarts Doc Esser tegen de regionale omroep WDR. “Vooral ouderen en mensen met een zwak immuunsysteem ontwikkelen een zogeheten pneumokokkenpneumonie, een ernstige longontsteking die kan leiden tot de dood.”

In Duitsland sterven jaarlijks meer dan 5000 mensen aan pneumokokkeninfecties, blijkt uit cijfers van het Robert Koch Institut, het Duitse onderzoeksinstituut dat verantwoordelijk is voor ziektebestrijding en preventie. Het wordt volgens longarts Esser echt gevaarlijk als een pneumokokkeninfectie bovenop een coronabesmetting komt. Het verzwakte afweersysteem moet dan ook tegen de bacteriën vechten. Dat moet voorkomen worden, stelt Esser, net als gezondheidsminister Spahn. 

Vaccinatieprogramma

Zijn vaccinatieoproep is overigens niet nieuw. De Duitse vaccinatiecommissie - de Ständige Impfkommission (Stiko) - adviseert al een aantal jaar alle zuigelingen vanaf twee maanden, ouderen vanaf 60 jaar en mensen met onder meer chronische luchtweginfecties preventief te vaccineren tegen pneumokokkenziektes. Spahn doet nu vooral een oproep aan ouderen die dat nog niet hadden gedaan.

Het advies wordt massaal opgevolgd. Inmiddels is er in Duitsland zelfs een tekort aan het pneumokokkenvaccin ontstaan. De overheid heeft het leeftijdsadvies daarom verhoogd: in plaats van 60-plussers wordt nu mensen van 70 jaar en ouder extra aangeraden zich te laten inenten.

Overigens was de eerste coronatest bij Merkel maandag negatief. Dat duidt erop dat ze niet besmet is met het coronavirus. Er volgen de komende dagen nog meer tests. Ze blijft daarom nog in thuisquarantaine.

60-plussers vaccineren

In Nederland klinkt de oproep voor een pneumokokkenvaccinatie voor ouderen in de huidige coronacrisis niet. “Dat komt omdat hier het vaccinatieprogramma tegen pneumokokken voor ouderen nog niet is ingevoerd”, legt Loes Hartman van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) uit. "We zijn bezig dat voor te bereiden." De pneumokokkenvaccinatie voor zuigelingen zit wel al in het huidige vaccinatieprogramma.

Het ministerie van Volksgezondheid besloot vorig jaar dat de vaccinatie voor ouderen in het programma wordt opgenomen. Hartman: “Er wordt aan gewerkt. Het is de bedoeling dat in het najaar van 2020 alle mensen vanaf 60 jaar een vaccinatie tegen pneumokokkenziekte krijgen aangeboden. Of we dat gaan halen is de vraag, het coronavirus kan voor vertraging zorgen.”

Het is niet haalbaar nu versneld alle ouderen tegen pneumokokken te vaccineren, vertelt Hartman. “De zorg loopt over. Sommige groepsvaccinaties binnen het Rijksvaccinatieprogramma zijn zelfs uitgesteld tot na de zomervakantie. Een nieuw vaccinatieprogramma invoeren is een enorme logistieke operatie. Er moeten dan voldoende vaccins besteld en geleverd worden, en verspreid over het hele land. Ook moeten er genoeg mensen zijn die de inentingen kunnen geven. Dat is niet eventjes geregeld", aldus Hartman. “Op dit moment gaat de bestrijding van het coronavirus voor.”

Mensen kunnen ervoor kiezen zich individueel te laten vaccineren tegen pneumokokken. De kosten zijn dan wel voor eigen rekening. De vaccins zijn alleen op recept verkrijgbaar, via een (huis)arts of vaccinatiecentrum. Lees meer op de website van het RIVM.

Dit artikel is op 25 maart aangevuld met de informatie over individuele vaccinatie in Nederland