Politieke tussentijd bemoeilijkt coronabeleid
Nieuw coronabeleid tijdens vierde golf

"We hebben de handen ineen geslagen" en "Duitsland handelt gezamenlijk", zei vice-kanselier en waarschijnlijk binnenkort kanselier Olaf Scholz, donderdagavond tijdens een persconferentie. Die nadrukkelijke eensgezindheid was in de afgelopen weken en dagen ver te zoeken. Duitsland zit in een politieke tussentijd, Merkel en haar team zijn demissionair en de beoogde nieuwe coalitie is nog druk aan het onderhandelen over een regeerakkoord. Maar daar heeft het virus geen boodschap aan, waarschuwt Merkel al weken.

De noodkreten uit de ziekenhuizen en van de experts klonken de afgelopen week steeds luider. Toch loopt in Duitsland de noodtoestand, de epidemische Lage von nationaler Tragweite op 25 november af. Omdat die noodtoestand de parlementaire invloed beperkt, zou die niet nog eens worden verlengd, maar zou de infectieziektenwet worden aangepast om als rechtsbasis voor de coronamaatregelen te gelden. 

De beoogde coalitiepartners SPD, Groenen en FDP werkten een wetsvoorstel uit, dat deze week in Bondsdag en Bondsraad werd behandeld en uiteindelijk aangenomen - na felle discussie.

In het Infektionsschutzgesetz wordt onder meer aangepast dat werkgevers om een coronabewijs (vaccinatie, genezing of test) mogen vragen. Volgens het ministerie van Arbeid gaat die 3G-regel woensdag 24 novemberal in. Ook maakt de nieuwe wet 3G in het openbaar vervoer mogelijk. Dan moeten reizigers in bus, metro of trein een coronabewijs laten zien. Voor verzorgings- en verpleeghuizen en ziekenhuizen wordt een testplicht voor personeel en bezoekers mogelijk gemaakt.

Tijdens de hoofdelijke stemming donderdag in de Bondsdag stemden 398 leden voor en 254 tegen. 36 parlementariërs onthielden zich van stemming. Vanuit de CDU/CSU-fractie kwam flinke tegenstand. CDU en CSU vinden dat de noodtoestand moet worden verlengd nu de besmettingen zo drastisch oplopen. Demissionair minister van Gezondheid Jens Spahn (CDU) stemde wel voor het voorstel van SPD, Groenen en FDP. De CDU/CSU dreigde het voorstel in de Bondsraad te blokkeren, maar nam uiteindelijk genoegen met de toezegging dat de wet op 9 december wordt geëvalueerd en zonodig aangepast. 

Het leidde de afgelopen week tot veel partijpolitieke steekspelletjes tussen de oude en de nieuwe coalitie. Merkel maande tot spoed en daadkracht, maar kreeg het verwijt het land niet goed op de herfst te hebben voorbereid. Ondertussen kondigde de ene na de andere deelstaat verscherpingen van het coronabeleid aan, vooral door de invoering van de 2G-maatregel.

Merkel overlegt met deelstaten

Op de stemming in de Bondsdag volgde donderdagmiddag een overleg tussen de bondsregering en de deelstaten. Die spraken af dat extra maatregelen worden gekoppeld aan de ziekenhuisopnames, de Hospitalisierungsinzidenz. Als in een deelstaat meer dan 3 opnames per 100.000 inwoners per zeven dagen zijn, dan moet die deelstaat 2G invoeren bij bijeenkomsten en evenementen en in de horeca. Als meer dan zes coronapatiënten per 100.000 inwoners per week in het ziekenhuis belanden, wordt 2G+ ingevoerd. Dan moeten op bepaalde plekken ook gevaccineerden zich laten testen. Komt de ziekenhuis-incidentie boven de 9 dan kunnen de deelstaten na toestemming van het deelstaatparlement extra maatregelen nemen zoals contactbeperkingen of afgelastingen en sluitingen. De waarde donderdag was 5,30 volgens het Robert Koch Institut (RKI), het Duitse RIVM.

Vaccinatieplicht in de zorg

Daarnaast hebben de deelstaten de regering gevraagd om te regelen dat er een vaccinatieplicht voor personeel in de zorg komt. Na afloop van het Bund-Länder-overleg gaven nog-kanselier Merkel en bijna-kanselier Scholz een persconferentie samen met de twee vertegenwoordigers van de deelstaten: de nieuwe minister-president van Noordrijn-Westfalen Wüst (die na de verkiezingen in september Armin Laschet opvolgde) en Michael Müller, nog net burgemeester van Berlijn, tot binnenkort ook daar een nieuw stadsbestuur aantreedt. Ze probeerden uit alle macht eenheid uit te stralen, maar konden niet verhullen dat het een ongelukkige wisseling van de wacht is tijdens de heftige vierde golf van de coronapandemie.

Vrijdag regende het maatregelen van alle kanten: deelstaten zegden evenementen af, sommige regio's gaan weer in een beperkte lockdown en Nederland en België worden hoogrisicogebied waardoor een reiswaarschuwing geldt. Aan de lappendeken van verschillende regels heeft de nieuwe wet en het deelstatenoverleg vooralsnog geen einde gemaakt.