Duitse bedrijven trekken zich terug uit Iran
Sancties maken handel moeilijk

Staalconcern ThyssenKrupp maakte vorige week bekend zijn producten niet langer aan Iran te leveren. Dat is het gevolg van een simpele rekensom, legt de Duitse nieuwszender Deutsche Welle uit: ThyssenKrupp verdient jaarlijks 200 miljoen euro aan handel met Iran, maar zet 4,9 miljard euro om op de Amerikaanse markt. En sinds deze zomer mogen ondernemers niet meer aan beide landen tegelijk leveren.

De Amerikaanse president Barack Obama vaardigde in juli een wet uit die bedrijven feitelijk dwingt te kiezen tussen handel met Iran of de VS. Voor ThyssenKrupp is de export naar Iran daardoor niet meer rendabel. Ook sancties van de VN en de EU hebben ertoe bijgedragen dat steeds meer Duitse bedrijven zich uit Iran terugtrekken. Daartoe behoren grote namen als Siemens, industrieel gas- en ingenieursbedrijf Linde en verzekeraars Allianz en Münchener Rück.

Atoombom

De VS, de VN en de EU zijn bang dat Iran over een jaar een atoombom kan bouwen. Daarom heeft Amerika 20 Iraanse energiebedrijven en 16 banken op een zwarte lijst gezet: daarmee mag geen handel meer worden gedreven. Op die manier moet levering worden tegengegaan van materiaal en kennis die kunnen helpen bij het maken van een atoombom.

De Amerikaanse wet is een van de vele sancties tegen Iran van de laatste jaren. Ook de Verenigde Naties en de Europese Unie maken de export naar het land steeds moeilijker. Zo moeten in Europa binnenkort alle financiële transacties van meer dan 10 duizend euro worden gemeld en van meer dan 40 duizend euro zelfs eerst worden goedgekeurd.

Duitse sancties

De sancties hebben vooral consequenties voor Duitse bedrijven. Duitsland is van oudsher een belangrijke handelspartner van Iran. Een derde van alle Europese uitvoer naar de islamitische republiek is afkomstig uit Duitsland. Eerdere maatregelen van de regering in Berlijn om de export naar het land te beperken, hadden minder resultaat. In 2004 schroefde Duitsland bijvoorbeeld de exportkredietgaranties met 90 procent terug. Maar tussen 2005 en 2009 daalden de exportcijfers slechts in geringe mate: ze liepen van 4,4 miljard euro in 2005 terug naar 3,7 miljard in 2009, blijkt uit cijfers van het Duitse bureau voor de statistiek.

Vooral China profiteert van het gat dat Duitsland in Iran achterlaat, meldt persbureau Reuters. De Chinezen leveren nu steeds meer vrachtwagens, bussen en industriemachines aan Iran.

Middenstand

Overigens zijn grote Duitse ondernemingen als BASF en Bayer vast besloten hun handel met Iran gewoon voort te zetten, schrijft de Financial Times Deutschland (FTD). Hun producten komen naar eigen zeggen niet voor op de zwarte lijst van de VN, die in juli van dit jaar is uitgebreid. Naast de verkoop is nu ook de aankoop van dual use goederen verboden, net als investeringen in de aardolie- en aardgasindustrie van Iran.

Iran is voor veel bedrijven aantrekkelijk, aldus de FTD, juist vanwege de grote olie- en gasvelden, de jonge bevolking en de vele investeringen in de industrie. Nu grote concerns zich terugtrekken, zien Duitse middenstanders kansen zien in Iran, aldus de Duits-Iraanse Handelskamer in Der Tagesspiegel. In de eerste helft van 2010 nam de Duitse handel met Iran zelfs 14 procent toe ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar, blijkt uit de officiële handelscijfers.

De bedrijven die zich wel terugtrekken, houden ook niet in een keer op met exporteren naar Iran. Volgens verschillende Duitse media duurt het maanden of soms nog langer voor alle contracten zijn afgehandeld.