Wie geeft er straks nog Duits?
Dag van de Duitse taal 2017
Achtergrond - 23 maart 2017
- Auteur:
Wiebke Pittlik
Donderdag klinken op scholen in het hele land Duitse liedjes door de intercom, ruikt het naar braadworsten of Kuchen en hangen Duitse vlaggetjes in de lokalen. De Dag van de Duitse taal wordt door veel docenten aangegrepen om van de lessen kleine feestjes te maken. Maar zorgen zijn er ook, over het gebrek aan docenten bijvoorbeeld.
Duits geldt als een van de vakken waarvoor niet genoeg docenten te vinden zijn. Het ministerie van Onderwijs heeft eind februari nieuwe ramingen van de tekorten naar de Tweede Kamer gestuurd, samen met een Plan van Aanpak.
Uit die ramingen van onderzoeksbureau Centerdata blijkt dat voor Duits in het voortgezet onderwijs in 2020 134 fulltime arbeidsplaatsen niet kunnen worden ingevuld. Het aantal openstaande vacatures zal dan alleen bij Informatica en Klassieke Talen hoger zijn. Centerdata geeft aan dat deze piek aan tekorten eigenlijk al in 2016 was verwacht. Maar doordat leraren langer doorwerken en het aantal leerlingen terugloopt, is deze piek nu een paar jaar later.
Uitval studenten lerarenopleidingen
Het gebrek aan docenten Duits is het grootst in de grote steden. "Het komt voor dat scholen wekenlang geen Duits aanbieden omdat er geen docent is", zegt Trixie Hölsgens, medewerker onderwijs bij het Duitsland Instituut. In het oosten van het land hebben scholen veel minder moeite om docenten te vinden, al is het wel een landelijk probleem dat veel docenten onbevoegd zijn.
Het plan van aanpak van het ministerie van Onderwijs geeft vijf ‘lijnen naar oplossingen’, maar over extra investeringen wordt niet gerept, tekende de onderwijsbond Aob aan toen het plan bekend werd. Het ministerie wil meer studenten op de lerarenopleidingen krijgen en vooral ook zorgen dat de uitval wordt teruggedrongen. Momenteel valt grofweg een 20 tot 25 procent van de studenten af. Bij Duits geldt dat slechts zeer weinigen zich aanmelden op de opleidingen.
"Een scholier weet veel te goed hoe het is om leraar te zijn. Andere beroepen kunnen ze romantiseren, maar ze zien dagelijks hoe zwaar leraren het hebben", zegt Hölsgens. "Daarom moeten we beginnen met de huidige leraren en hun salaris en werkdruk aanpassen. Kleinere klassen zou schelen, maar ook kleine verbeteringen als een microfoon in de klas en meer waardering voor de inzet van een docent kunnen al verschil maken."
Zij-instroom en native speakers
Met verschillende initiatieven wordt de laatste jaren geprobeerd het docententekort bij Duits aan te pakken. Vijf universiteiten bieden sinds het begin van dit studiejaar een gezamenlijke tweejarige master Duits aan. Een uitzonderlijke samenwerking. Het is een master die een zeer goede kans op een baan biedt, maar toch loopt het nog niet storm.
Een ander initiatief was het inmiddels afgeronde VU Schooltalenproject, waarmee de Vrije Universiteit Amsterdam middelbare scholieren kennis wilde laten maken met de talenstudies.
Via verschillende projecten zijn de afgelopen jaren ook Duitse native speakers geworven. Hölsgens: "Daarover zijn de meningen verdeeld, er zitten wel wat haken en ogen aan. De Nederlandse schoolcultuur is bijvoorbeeld heel anders dan de Duitse."
Het ministerie wil daarnaast de zij-instroom bevorderen. Daarvoor is dan wel een goede begeleiding nodig, aldus het plan van aanpak. Hoe die begeleiding moet worden vormgegeven en gefinancierd, is niet uitgewerkt. Het ministerie roept scholen en organisaties op om de plannen verder uit te werken.
Lees meer over 'Duitse taal':
'De Duitse taal is mijn gereedschap'
Omdat het 10 oktober de Dag van de Duitse Taal is, spraken we vertalers Lotte Hammond en Ralph Aarnout over hun vak.
Een problematische beer
De Duitse minister Paus wordt voor 'Problembär' uitgemaakt, las columniste Inge Jooris in de Duitse media. Zijn haar dagen als minister geteld?
Vechten als ketellappers
De Duitse regering heeft zo veel ruzie, het lijkt wel een bende 'Kesselflicker', zei een van de ministers. Columniste Inge Jooris legt uit wat hij bedoelt.
Een 'Sternstunde' voor Duitsland
Sternstunde, een mooi en onvertaalbaar woord voor wat er nu gebeurt in Duitsland, tenminste dat hoopt columniste Inge Jooris.
Reacties
De gezamenlijke 2-jarige Master Toch leraar Duits; is een pilot, een heel nieuw programma voor zij-instromers. Het wordt na 2 jaar geëvalueerd. Dat er landelijk wordt samengewerkt in Ma-programmas is niet uitzonderlijk. Er is al sinds 2003 een gezamenlijk landelijk Ma-programma Duits. Dat heet tegenwoordig MasterLanguage. Ieder vak wordt door docenten van 2 versch. universiteiten verzorgd. Zo profiteren de studenten van landelijke expertise. Is er ook voor andere talen: www.masterlanguage.nl
Hartelijk dank voor de aanvulling. m.v.g. de redactie