Duitslandweb logo Duitslandweb

Flesjes en blikjes belanden in Duitsland niet in de berm
Serie: Zo doen ze dat in Duitsland

Achtergrond - 19 december 2017 - Auteurs: Wiebke Pittlik, Alieke Kleve

De Nederlandse Tweede Kamer overweegt statiegeld op blikjes en flesjes in te voeren om zwerfvuil te verminderen. Goed plan, zegt de Duitse verpakkingsdeskundige Jürgen Heinisch. In Duitsland zit al sinds 2003 statiegeld op vrijwel alle soorten flessen en blikjes. Een succes: “Zwerfvuil is zeer duidelijk afgenomen.”

Flesjes en blikjes belanden in Duitsland niet in de berm
© Plastic Soup Foundation

Toen in Duitsland statiegeld werd ingevoerd op blikjes en flesjes, was Jürgen Trittin van de Groenen verantwoordelijk minister. Hij wilde vooral de verkoop van blikjes terugdringen, én voorkomen dat drankverpakkingen in de natuur terechtkomen. De retourfles van glas of plastic moest op die manier een marktaandeel van 80 procent krijgen.

Het terugdringen van de blikjesverkoop is gelukt: voor de invoering van de Dosenpfand (zoals het statiegeld op eenmalige drankverpakkingen in de volksmond ook wel wordt genoemd), werden zeven miljard blikjes verkocht. Twee jaar later, in 2005, waren het er nog maar 100 miljoen. Dat kwam ook omdat het inleversysteem erg onhandig was. Blikjes en flesjes konden alleen worden ingeleverd in de winkel waar ze waren gekocht.

Zo doen ze dat in Duitsland
In de serie 'Zo doen ze dat in Duitsland' laat Duitslandweb zien hoe ze in Duitsland omgaan met actuele kwesties die in Nederland ook spelen.

Vanaf 2006 kwam er een landelijk inleversysteem. Vanaf dat jaar steeg de blikverkoop weer gestaag. In 2016 werden alweer 2,5 miljard blikjes verkocht in Duitsland. Blik is wel milieuvriendelijker dan vroeger, omdat volgens de blikindustrie 98 procent wordt gerecycled en het blik dunner is geworden, waardoor minder grondstof wordt gebruikt. Het vergroten van het aandeel hervulbare retourflessen - Merhrwegflaschen in het Duits - is niet gelukt. Dat percentage neemt al jaren af.

Ongeveer 96 procent van de statiegeldverpakkingen wordt ingeleverd.

En hoe staat het met het tweede streven van Trittin, het terugdringen van zwerfafval? Heinisch, adviseur bij het onafhankelijke onderzoeksbureau Gesellschaft für Verpackungsmarktforschung, constateert een duidelijke afname van zwerfafval. Volgens het ministerie van Milieu wordt ongeveer 96 procent van de statiegeldverpakkingen ingeleverd. Die komen dus niet op straat terecht.

“Ik zou het de Nederlandse regering aanbevelen om een statiegeldsysteem voor eenmalige drankverpakkingen in te voeren”, zegt Heinisch. Een studie van zijn instituut laat bovendien zien dat het inzamelpercentage voor halveliterflessen bijna net zo hoog is als dat van andere plastic statiegeldflessen, ondanks het feit dat deze veel vaker buitenshuis worden gebruikt.

Een ander belangrijk argument voor het heffen van statiegeld op eenmalige drankverpakkingen, is dat het ingezamelde materiaal heel weinig vervuild is, legt Heinisch uit. Daardoor worden recyclingspercentages van tussen de 95 en 99 procent bereikt.

Statiegeld is volgens Heinisch effectiever tegen zwerfvuil dan belasting op eenmalige verpakkingen: “Dit zou de winkelprijzen alleen maar verhogen”, aldus Heinisch. “Het zwerfafvalprobleem zal door een verpakkingsheffing in ieder geval niet opgelost worden.”

Pfandsammler

Het brede Duitse statiegeldsysteem heeft tot een heel nieuw sociaal fenomeen geleid. De flesjes en blikjes die niet door de consument worden ingeleverd, vinden vaak via flesjesverzamelaars (Pfandjäger of Pfandsammler) hun weg terug naar de winkel. Zij zoeken op straat en in prullenbakken naar flesjes en blikjes voor het statiegeld. Een opvallend Duits verschijnsel, dat ook bijvoorbeeld op parkeerplaatsen langs de snelweg en op stations gezien wordt.

Pfandsammler in Berlijn. Picture Alliance/Robert Schlesinger

Statiegeldalliantie

Terug naar Nederland. De Tweede Kamer zou eigenlijk midden december overleggen over de uitbreiding van het statiegeld, maar dit overleg is uitgesteld tot februari. Voorstanders van statiegeld op kleine flesjes en blikjes hebben zich inmiddels verenigd in de Statiegeldalliantie en voeren met acties de druk op.

Merijn Tinga, beter bekend als de Plastic Soup Surfer, bood in februari 2017 een petitie aan en kreeg de toezegging dat de Tweede Kamer wil zorgen dat er in drie jaar tijd 90 procent minder plastic zwerfflesjes in het milieu komen. Het ministerie liet een studie doen naar de kosten en baten. Ondertussen peddelde Tinga deze zomer de Rijn af op zoek naar de bron van het plastic dat in de zee terecht komt en om aandacht te vragen voor het vele plastic dat hij tegenkwam. Hij baalt dat het kameroverleg, waar zijn campagne op is gericht, nu is uitgesteld, zegt hij in lokale media.

In Duitsland zijn ze ook weer aan de wetgeving aan het sleutelen. De Bondsdag heeft eind maart 2017 besloten om zich in de nieuwe verpakkingswet voor de herbruikbare Mehrwegflasche in te zetten. Die wet moet in 2019 ingaan. De Duitse overheid wil dat 70 procent van de totale hoeveelheid flessen in omloop in 2022 een Mehrwegflasche is.

Tags: statiegeld

Reacties

Frank - 6 april 2021 10:30

Bijna 20 jaar na succesvolle invoering van Statiegeld in Duitsland is er in Vlaanderen/Belgie nog steeds geen statiegeld; Dat zal er in 2023 misschien komen want de doelstelling om -20% minder zwerfvuil te halen (1 blikje op 5 minder...) blijkt nu 20% méér te zijn. En dit ondanks het gelobby van de dranken-verpakkinginsindustrie en supermarkten met inschakeling van de (naïeve) burgers via zwerfvuil-acties zoals "Mooimakers" edm.. dus met steun van de overheid...!

Reageer
Frank - 6 april 2021 10:22

In Vlaanderen /Belgie is er nog steeds geen statiegeld. De vorige VL minister van Milieu (J. Schauvlieghe) bepaalde dat er geen statiegeld zou komen als er 20% minder zwerfvuil zou zijn tegen eind 2022. Concreet: dat is 1 (één) blikje op 5 minder in de berm: niet echt een ambitieuze doelstelling zou je zeggen. Maar anno 2021 blijkt dat er 20% méér zwerfvuil is, dus zijn we eigenlijk 40% van het doel verwijderd. Alle studies zijn klaar, waarop wacht men nog?

Reageer
L.de vries - 28 november 2019 11:14

Natuurlijk zal er nog steeds afval in de berm komen maar dat zal duidelijk minder worden als er geld mee gemoeid is.
Ik vind dat Nederland dit systeem snel moet invoeren, de plastic zakken hebben we ook al kunnen verbannen, nu is Den Haag aan zet, hoe moeilijk kun je het maken.
Ik koop ook blik en plastic verpakking in Duitsland en lever dat ook weer in.

Het kan nog voor het einde van het jaar.

Reageer
Günther - 18 september 2018 14:42

In Duitsland heeft de industrie al € 3,5 miljard verdiend op dit systeem. En minder zwerfafval komt niet omdat men minder op straat gooit, sterker nog, er is ontzettend veel zwerfafval, alleen dat wordt allemaal opgeraapt door daklozen, gepensioneerden met laag inkomen etc. Omdat in Nederland veel minder armoede is, gaat dat in Nederland niet gebeuren.

Reageer
Erwin - 18 januari 2018 16:10

Het zou dan ook veel beter zijn om in te zetten op recycling i.p.v. statiegeld. Op dit moment wordt er al heel veel gerecycled en dat stijgt jaarlijks met tientallen procenten. Bar-Le-Duc komt nu als eerste met een PET fles die uit 100% gerecycled materiaal bestaat. Vele andere producenten zullen snel volgen. Vergeet niet, de grootste lobbyist voor de invoering van statiegeld is Tomra, de producent van de inname en emballage machines. Die gaat er rijk van worden.

Reageer
Wiebke Pittlik Erwin - 22 januari 2018 12:39

In Duitsland is het beleid ook gericht op recycling. Statiegeld is een methode om te zorgen dat meer plastic wordt ingeleverd om te kunnen recyclen. Het voordeel is juist dat het inleverpercentage, zodat er kan worden gerecycled, omhoog schiet door statiegeld. Immers, wat als zwerfvuil in de berm belandt, wordt niet gerecycled. Wat de Duitse overheid met nieuwe wetgeving wil bereiken, is dat meer herbruikbare flessen worden ingezet.
vriendelijke groet, de redactie

Aangepast op 2018-01-22 17:23:21

Erwin - 18 januari 2018 16:04

Wat men hier tevens vergeet te melden is het feit dat de invoering destijds in Duitsland ca. 35.000 banen heeft gekost. Die 96% inname waarover gerept wordt in dit artikel is ook niet waar. De grote frisdrankfabrikanten zijn in Duitsland rijk geworden van het systeem aangezien in de eerste jaren niet meer dan 60% terug werd ingenomen. Maar de frisdrank producenten ontvingen wel 100%. Inmiddels is de terugname wel gestegen maar 96% is het absoluut niet.

Reageer
Alieke Erwin - 22 januari 2018 13:05

Beste Erwin,
Dank voor je kritische reactie. In het kader van dit achtergrondstuk spraken we met een expert binnen het verpakkingsonderzoek. In een reactie laat hij weten: Durch die getrennte Sammlung hat der Stoffstrom der zurückgeführten Einwegverpackungen einen sehr hohen Reinheitsgrad. Daher liegt die Recyclingquote von bepfandeten Getränkeflaschen und –Dosen zwischen 95 und 99 %. Vgl.: https://einweg-mit-pfand.de/studien.html

Alieke Erwin - 22 januari 2018 13:05

De terugnamequota liggen dus wel degelijk zo hoog. Zie ook: https://www.recyclingnews.info/recycling/recycling-von-pet-flaschen-legt-zu/ en de GVM-studie in de bronnensectie rechts bij dit artikel.

Met hartelijke groet, de redactie

Erwin - 18 januari 2018 15:59

Dit hele artikel is een leugen! Er is in Duitsland helemaal niet minder plastic en blik afval in de natuur terecht gekomen. De enige reden destijds statiegeld (Pfand) in Duitsland in te voeren was om de kleine bier brouwerijen bij te staan. De grote brouwerijen lieten massaal in halve liter blik afvullen en pakte daar grote delen van de markt mee. De kleine brouwerijen war niet in staat om die investering te doen en dreigde massaal failliet te gaan. Daarom dus!

Reageer
Erwin Erwin - 23 oktober 2019 14:38

Beste Wiebke, er staat heel duidelijk, "Toen in Duitsland statiegeld werd ingevoerd op blikjes en flesjes, was Jürgen Trittin van de Groenen verantwoordelijk minister. Hij wilde vooral de verkoop van blikjes terugdringen".

En ook: "voor de invoering van de Dosenpfand (zoals het statiegeld op eenmalige drankverpakkingen in de volksmond ook wel wordt genoemd), werden zeven miljard blikjes verkocht. Twee jaar later, in 2005, waren het er nog maar 100 miljoen."

I rest my case!

Wiebke Pittlik Erwin - 22 januari 2018 12:55

Beste Erwin,
Wij hebben contact gehad met verpakkingsmarktdeskundige Jürgen Heinisch, die ons dit liet weten (over afname zwerfafval). Dat staat er in het artikel ook bij.
Wat u zegt over de kleine brouwerijen, dat valt buiten de scope van dit artikel. Er spelen altijd meerdere belangen mee in politieke besluitvorming. Het initiatief komt van een minister van De Groenen.
Groet, de redactie

Henk Kleve - 23 december 2017 13:46

Goed en duidelihk artikel. Hoop dat het voorbeeld van de Duitsers wordt gevolgd!

Reageer
Rob van Dam - 21 december 2017 15:50

In Canada ook en ook daar “Sammler”.

Reageer
Gerard - 21 december 2017 01:06

In de VS ook

Reageer
Maximaal 500 tekens toegestaan

Lees meer over 'Nederland-Duitsland':

Winst PVV: ‘Een waarschuwing voor Duitsland’

Winst PVV: ‘Een waarschuwing voor Duitsland’

Een ruk naar rechts, een politieke aardbeving: Duitse media reageren gealarmeerd op de PVV-verkiezingswinst in Nederland.


Lees meer

Verkiezingen in Nederland: Duitsers tussen hoop en vrees

Verkiezingen in Nederland: Duitsers tussen hoop en vrees

Bij Duitsers wekken vooral de BBB en Omtzigt verbazing, merkt Jacco Pekelder van het Zentrum für Niederlande-Studien.


Lees meer

Overvloed en onbehagen

Overvloed en onbehagen

Merlijn Schoonenboom verbaast zich in Amsterdam over twintigers op prijzige designer e-bikes. In Berlijn ziet hij veel meer sjofelheid. Een groot verschil in de omgang met luxe.


Lees meer

Nederlandse en Duitse studenten zingen samen

Nederlandse en Duitse studenten zingen samen

Een gelegenheidskoor van driehonderd musici uit Keulen en Utrecht treedt in beide Domsteden op met werken van Brahms en Strauss.


Lees meer


top
Op deze site worden cookies gebruikt, wilt u hiermee akkoord gaan?
Accepteer Weiger