Duitsland lanceert corona-tracing-app

De app moet het contactonderzoek bij mensen met Covid-19 vergemakkelijken en ervoor zorgen dat het bij een verdere versoepeling van de maatregelen niet tot een grote stijging van het aantal besmettingen komt. 

Als mensen de app hebben geïnstalleerd, maken hun telefoons contact met elkaar via bluetooth. Wanneer de telefoons zich langer dan 15 minuten op minder dan 2 meter afstand van elkaar bevinden, wordt dat anoniem, versleuteld en alleen op de telefoons van de betrokkenen geregistreerd. Als iemand geïnfecteerd blijkt met het coronavirus, krijgt iedereen die in zijn of haar buurt was terwijl de tracing-app stond ingeschakeld, een melding. Alle betrokkenen blijven hierbij anoniem en kunnen niet achterhalen waar en wanneer het contact heeft plaatsgevonden, zegt de Duitse overheid.

De gewaarschuwde persoon kan dan in quarantaine gaan om verdere verspreiding van het virus te voorkomen. Of hij kan zich, zo is de bedoeling van een nieuwe verordening die deze week is ingegaan, laten testen - ook zonder dat hij klachten heeft. Omdat de app vrijwillig is en alle informatie anoniem, is het aan de persoon zelf wat hij met de informatie doet.  

De app-gegevens komen niet verder dan de telefoons van de gebruikers: er is geen sprake van centrale opslag van gegevens, zodat hun privacy niet in het geding komt. Gezondheidsinstanties, overheden of bedrijven kunnen niet bij die data komen en achterhalen of mensen geïnfecteerd zijn, garanderen de ontwikkelaars. 

Contactonderzoek

Daarnaast kunnen gebruikers met de app ook digitaal testresultaten ontvangen van hun arts of het testlaboratorium. Dat gaat via een QR-code die ze van de arts of het lab meekrijgen, om misbruik te voorkomen. 

De hoop is dat de Corona-Warn-App op termijn veel werk uit handen neemt van de Gesundheitsämter, de Duitse GGD’s. Hun medewerkers - speciale containment-scouts - voeren nu het tijdrovende contactonderzoek uit. Met de app moet dat contactonderzoek een stuk sneller en preciezer gaan. 

Softwarebedrijf SAP en Deutsche Telekom hebben de app in opdracht van de Duitse overheid ontwikkeld. Daarbij zijn zij geadviseerd door de gerenommeerde onderzoekscentra Fraunhofer-Gesellschaft en het Helmholtz-Zentrum CISPA.  

De Duitse regering vindt het van groot belang dat het proces zo transparant mogelijk verloopt. Al vroeg in het ontwikkelingsproces werd de programmeringscode openbaar gemaakt. Iedereen kan die inzien en mee discussiëren via het platform Github. Dat hebben zo’n 65.000 software-deskundigen gedaan en zij kwamen met bijna 300 verbeteringsvoorstellen. Met deze transparantie hoopt de Duitse regering het vertrouwen te krijgen van de bevolking en zoveel mogelijk gebruikers te trekken.

Geen wondermiddel

Om de corona-epidemie succesvol in te dammen, moet zeker 60 procent van de bevolking de app gebruiken, stelden onderzoekers van de Universiteit van Oxford. Dit percentage bereiken zal nog een lastige opgave worden aangezien er op dit moment maar één app in Duitsland is die door meer dan 60 procent van de smartphone-eigenaren wordt gebruikt: Whatsapp. Maar omdat Duitsland ook nog contactonderzoek via de GGD's doet, is deze 60 procent voor Duitsland geen noodzaak, liet het ministerie weten.

Een peiling van de ARD van vorige week wees uit dat 42 procent van de ondervraagden in Duitsland bereid is om een tracing-app te downloaden. Van de mensen die de app niet willen downloaden - 39 procent - gaf bijna de helft aan bang te zijn dat hun privacy in het gedrang komt. 16 procent van de mensen gaf aan überhaupt niet over een smartphone te beschikken.

Minister van Volksgezondheid Jens Spahn is al tevreden wanneer enkele miljoenen Duitsers de app in de komende weken downloaden, liet hij weten. De app is geen wondermiddel, zegt Spahn. “Het is echter wel een belangrijk hulpmiddel om het aantal besmettingen laag te houden.” De minister benadrukt dat het gebruik van de app volledig vrijwillig is, van de download tot het melden van een positieve test bij het Gesundheitsamt.

Datenschutz

Veel Duitsers vragen zich af waarom de app nu pas komt. Er wordt in Duitsland veel gewezen naar Oostenrijk, dat al sinds eind maart een tracing-app heeft. De vertraging wordt mede veroorzaakt doordat Duitsland samen met een aantal andere landen nog tot in april werkte aan een app waarbij gegevens wel centraal werden opgeslagen. Het ministerie van Volksgezondheid en het Robert Koch-Institut (RKI) prefereerden deze variant om de verspreiding van het virus beter te kunnen onderzoeken.

Omdat de privacy van mensen met dit systeem niet kon worden gegarandeerd en de app niet voldeed aan de strenge Duitse regels voor Datenschutz, moest hiervan worden afgestapt. Overigens hebben Frankrijk en Groot-Brittannië wel gekozen voor een systeem met een centrale gegevensopslag. Eind april kondigde de Duitse regering aan dat ze overstapte naar een app zonder centrale opslag van gegevens.  

De ontwikkeling van de Corona-Warn-App die nu wordt gelanceerd, kost de Duitse overheid rond de 20 miljoen euro, meldt Der Spiegel. Dat blijft binnen de geraamde kosten. Daarbij komen 2,5 tot 3,5 miljoen euro per maand voor de exploitatie, zoals een hotline bij de Deutsche Telekom waar mensen worden geholpen de app te installeren.   

Google en Apple

In de ontwikkeling van de tracing-apps spelen de techgiganten Google en Apple een cruciale rol. Zij ontwikkelden samen software-updates die zij op 20 mei uitbrachten. Daarmee legden zij de technologische basis voor de apps.

Meer dan 99 procent van alle smartphones in Duitsland werken op Google’s Android of iOS van Apple. Maar tot voor kort was het op Iphones niet mogelijk om een tracing-app te gebruiken. De bluetooth-functie werkte alleen als de telefoon unlocked was en de tracing-app op de voorgrond liep, niet erg effectief voor het meten van contacten. Dat is met de software-updates verholpen. Ze zijn speciaal bedoeld voor de tracing-apps en werken alleen voor de geselecteerde apps van gezondheidsautoriteiten, zeggen de ontwikkelaars.

Er gingen in Duitsland stemmen op om het gebruik van de app te bevorderen door bijvoorbeeld gebruikers meer vrijheden of belastingvoordelen te geven. Dit soort voordelen zullen er niet komen. “Als burgers de indruk krijgen dat hen een worst wordt voorgehouden, zullen niet genoeg mensen meedoen”, zei minister van Binnenlandse Zaken Horst Seehofer. De Groenen en Die Linke willen dat dit wettelijk wordt vastgelegd. De app moet volgens de partijen niet alleen vrijwillig blijven, het moet ook verboden worden voor bijvoorbeeld restaurants om alleen app-gebruikers binnen te laten. Volgens de regering is het invoeren van zo een wet vanwege het vrijwillige karakter en de hoge privacy-eisen niet nodig.

Nederland

In Nederland wordt nog steeds gewerkt aan een tracing-app. Minister van Gezondheid Hugo de Jonge hoopt dat een Nederlandse app nog voor de zomervakantie klaar zal zijn voor gebruik. Ook de Nederlandse app zal gegevens anoniem uitwisselen via de software die Apple en Google hebben ontwikkeld. Slechts een derde van de Nederlanders is bereid om een tracing-app te downloaden, blijkt uit onderzoek, en nog eens een derde wil niks van een app weten.