Monsterproces groep-Reuß vordert gestaag
2 jaar na ontmaskering

De Duitse justitie gaat ervan uit dat in juli 2021 de groep zou zijn opgericht die zichzelf 'Patriotische Union' noemt. Heinrich XIII Prinz Reuß geldt als initiatiefnemer. De 71-jarige is een nazaat van een oud vorstenhuis en ondernemer in Frankfurt am Main. Volgens justitie begon de groep in augustus van dat jaar met voorbereidingen om de Bondsdag te bestormen, met als doel het staatsbestel omver te werpen. Hiervoor werden wapens aangeschaft en mensen gerekruteerd, ook in militaire kringen. Het plan was volgens justitie om Bondsdagleden te gijzelen. 

De coupplegers zouden zijn bijeengekomen in het jachtslot van Heinrich XIII in Thüringen om hun plannen te beramen. De leden geloofden in verschillende complottheorieën. Zij gingen ervan uit dat de ‘Deep State’ Duitsland regeert, een kwaadaardige elite. Een zogenoemde ‘Allianz’ zou hier tegen optreden en op een bepaalde ‘dag X’ een signaal afgeven waarop de 'Patriotische Union' de Bondsdag zou bestormen. Deze complottheorie is bekend onder Qanon-aanhangers. 

Om dit doel te bereiken vormde de 'Patriotische Union' een schaduwregering en schaduwleger, stelt justitie. De leden van de groep stelden op papier vast wie de voorlopige regering zou gaan vormen. Reuß zou aan het hoofd staan. Dit document is nu in handen van de justitie. Justitie gaat er verder vanuit dat de groep het op de koop toenam dat er doden zouden vallen. Het schaduwleger moest de machtsovername met geweld veilig stellen. 

Volgens justitie had de groep rondom Reuß een militaire tak die actief aan het rekruteren was. Voor het schaduwleger probeerden zij ook mensen te rekruteren bij de politie en het leger. De groep had al bijna 400 vuurwapens in haar bezit en trainde daarmee. Aan het hoofd van de militaire tak stond oud-militair Rüdiger von P. 

Het voormalig Bondsdaglid van de AfD en oud-rechter Birgit Malsack-Winkemann maakte ook deel uit van de samenzwering. Zij had toegang tot de Bondsdag en had met leden van de groep het gebouw bezocht. Zij zou verantwoordelijk worden voor justitie in de voorlopige regering. 

Een oud-politieman had de post Binnenlandse Zaken in de schaduwregering. Hij had volgens justitie samen met anderen al verschillende kazernes van het leger verkend. Een financieel adviseur hielp de groep aan geld voor hun plannen en de vriendin van Prinz Reuß, een vrouw van Russische afkomst, hielp de groep aan contacten met Rusland. De groep zou herhaaldelijk steun hebben gezocht bij Rusland voor haar plannen. 

Arrestatie

Het zou uiteindelijk nooit zover komen. Bij een van de grootste antiterreuroperaties in de Duitse geschiedenis ooit pakte de politie 25 verdachten op, onder wie ook een verdachte in Italië en een verdachte in Oostenrijk. In elf deelstaten werden op meer dan 130 locaties huiszoekingen gedaan. Aan de operatie werkten 3000 politiemensen mee. Alle aangehouden verdachten zijn Duits, met uitzondering van de Russische Vitalia B. Opvallend is dat de meeste verdachten ver boven de veertig zijn, wat atypisch is voor een terroristische organisatie. 

Later hield de politie nog meer mensen aan. 27 verdachten werden uiteindelijk aangeklaagd, een van hen is ondertussen overleden. Vanwege het grote aantal verdachten is de zaak verdeeld over drie rechtbanken, in Stuttgart, Frankfurt en München. Eind april begon in Stuttgart de eerste zaak, tegen negen verdachten van de militaire tak van de groep. De tweede rechtszaak tegen de vermoedelijke leiders van de groep, onder wie Heinrich XIII Prinz Reuß, begon in mei. Één maand later begon het het laatste proces waar de overige acht verdachten terecht staan. 

De verdachten worden beschuldigd van lidmaatschap van - en in sommige gevallen het oprichten van - een terroristische organisatie. Daarnaast worden ze verdacht van het voorbereiden van een 'hoogverraderlijke onderneming'.  

Eén verdachte in het proces is aangeklaagd voor poging tot moord. Toen politiemensen in maart 2023 zijn woning wilden doorzoeken, opende hij het vuur. Twee agenten raakten hierbij gewond, waarvan één zwaar. Deze verdachte wordt in Stuttgart berecht.

Het proces

De drie processen zijn nu in volle gang. Toen de rechtszaken dit voorjaar begonnen, was de inschatting dat ze in de loop van 2025 konden worden afgerond. Het gerechtshof in München deelde mee dat het proces daar zeker tot januari 2026 duurt.

De gerechtshoven gaan erg secuur te werk bij de presentatie van het bewijsmateriaal. Documenten worden in zijn volledigheid voorgelezen. Daarmee willen de gerechtshoven voorkomen dat ze later het verwijt krijgen het bewijsmateriaal niet transparant te hebben voorgelegd.

De verdachten zelf zorgen er ook voor dat het proces langer duurt. Maximilian E. nam twee procesdagen de tijd om uitgebreid een overzicht van zijn leven te geven. De verklaring van oud-AfD lid Birgit Malsack-Winkemann nam 6 dagen in beslag. 

Reuß ging in zijn verklaring nauwelijks in op de beschuldigingen tegen hem. Hij stelde dat hij tegen geweld is en vertelde uitgebreid over hoe moeilijk zijn jeugd was. Tijdens de verklaring was de verdachte erg emotioneel. Hij stelde zelf verder dat de arrestatie de reputatie van zijn familie heeft geschaad.

Bewijslast

Een belangrijke vraag in de rechtszaak is of de groep rondom Reuß van plan was zelf het startschot te geven voor een gewapende opstand of dat zij aan het wachten waren op de zogeheten 'Allianz'. 

Zelf zeggen de verdachten dat ze aan het wachten waren totdat de 'Allianz' zou beginnen. De openbaar aanklager is daar niet van overtuigd en denkt dat de verdachten zelf het startschot wilden geven. De aanklager moet bewijzen dat de staatsgreep als plan vaststond voor elke verdachte afzonderlijk en dat het hier niet ging om enkel ideeën en grootspraak.

Gevaar van de groep

Een vraag die al snel na de arrestatie van de verdachten opkwam is hoe gevaarlijk de groep eigenlijk was. Het leken immers vooral enkele excentrieke senioren. Stephen Kramer, voorzitter van de Verfassungsschutz in Thüringen wijst erop dat er weinig reden is om het gevaar van de groep te bagatelliseren. Kramer stelt dat het deze groep niet gelukt zou zijn het Duitse staatsbestel omver te werpen, zelfs al hadden ze de Bondsdag bezet. Maar door de actie hadden wel veel gewonden en doden kunnen vallen, aldus Kramer tegenover omroep MDR.