Nacht van de lange messen
Derde Rijk tot 1939

Tijdens de ‘Nacht van de lange messen’, op 30 juni 1934, werd de top van de SA (Sturmabteilung) op bevel van Hitler vermoord. De SA was ooit begonnen als de knokploeg van de NSDAP en groeide onder leiding van Ernst Röhm uit tot een paramilitaire organisatie met vier miljoen leden. Het overgrote deel van hen had als militair in de Eerste Wereldoorlog gediend. In de straatgevechten van begin jaren dertig had de SA Hitler goede diensten bewezen.

Maar na de machtsovername van 1933 werd de SA steeds meer een probleem. De linkse sympathieën binnen de SA en de wens om het bestaande leger te vervangen kwamen Hitler niet van pas. Ook de leiding van de Wehrmacht, het officiële Duitse leger, stond zeer sceptisch tegenover de SA en Hitler had de steun van het leger nodig.

Na lang twijfelen gaf hij de SS (Schutzstaffel) onder leiding van Heinrich Himmler de opdracht tot een moordpartij. De SS was in 1925 opgericht als het persoonlijke lijfwachtkorps van de Führer. Het was een elite-eenheid binnen de SA. Onder de ambitieuze leiding van Himmler zou de SS uitgroeien tot een van de meest gevreesde organisaties van het Derde Rijk.

In de nacht van 30 juni 1934 werden 85 prominente SA-leden zonder proces afgeslacht. Daarnaast werden een aantal andere oude rekeningen vereffend. Zo werden ook voormalig generaal en rijkskanselier Kurt von Schleicher en enkele naaste medewerkers van Von Papen vermoord.

Naar de buitenwereld toe werd gedaan alsof de vermeende homoseksualiteit van bepaalde SA‘ers en plannen binnen die organisatie voor een staatsgreep de aanleiding waren voor de moordpartij. Na de uitschakeling van de SA kreeg de SS steeds meer macht. De SS ontwikkelde zich tot hét ‘veiligheidsapparaat’ van de NSDAP, met bijzondere taken in het leger, bij de politie en in concentratiekampen. Als organisatie was zij verantwoordelijk voor de Holocaust.