Politiesamenwerking: 'Heel veel werk aan plofkraken'
Limburgse en Duitse politie gaan nauwer samenwerken

Tijdens een digitale ontmoeting maakten de Nederlandse minister van Veiligheid en Justitie Ferd Grapperhaus en de Duitse deelstaatminister van Binnenlandse Zaken Herbert Reul bekend dat er een extra Grensoverschrijdend Politieteam (GPT) komt in de grensregio bij Kleef-Roermond. In het team, dat in 2021 operationeel moet zijn, werken de Koninklijke Marechaussee en de Nederlandse politie intensief samen met de Duitse collega’s.

Goed plan, vindt Gert Rademaker, stafadviseur internationale betrekkingen van de Nationale Politie, eenheid Limburg. Hij sprak onlangs over Duits-Nederlandse politiesamenwerking op een symposium en dat was voor Duitslandweb aanleiding hem uitgebreider telefonisch te bevragen. 

Op dit moment wordt de hele Nederlands-Duitse grens in de gaten gehouden door de Koninklijke Marechaussee en de Duitse Bundespolizei, maar er is meer te doen dan alleen grensbewaking, zegt Rademaker. “Mensen gaan de grens over met drugs, geld om wit te wassen, wapens in verborgen ruimtes en chemicaliën. Dat opsporen is typisch politiewerk waarin we goed met de Duitsers kunnen samenwerken.”

Drugscriminaliteit

Limburg is door haar ligging verweven met Duitsland én België. De provincie wordt nadrukkelijk door drugscriminelen gebruikt om onder de radar te blijven, vertelt Rademaker. “Op het platteland wordt bijvoorbeeld in lege schuren hennep gekweekt of xtc geproduceerd. Drugscriminelen maken een plan in het ene land, doen de productie in het andere land en brengen de opbrengsten naar een derde land.” Zo'n netwerk in drie landen maakt het voor de politie lastig onderzoek te doen. Overal zijn verschillende wetten, systemen en bevoegdheden.

'Mensen gaan de grens over met drugs, geld om wit te wassen, wapens in verborgen ruimtes en chemicaliën'

Dat is precies wat de stafadviseur elke dag doet, afstemmen met de buurlanden. Nederland heeft bijvoorbeeld dit jaar een verbod op vuurwerk. Duitsland heeft sinds de nieuwe lockdownregels ook een verbod op vuurwerkverkoop, en België heeft weer andere regels. Rademaker: “Wat ik doe is aan die landen vragen wat precies hun beleid is en laten weten dat wij aan de grens auto’s gaan controleren. Want reken maar dat Nederlanders toch vuurwerk gaan kopen.” 

Plofkraken

De coronacrisis verandert de criminaliteit in de grensstreek, zegt Rademaker. “Toen België in het voorjaar de grens met Nederland had gesloten, zijn er in België nul plofkraken gepleegd. In Duitsland, waar de grens wel open was, was juist een enorme toename; 120 plofkraken in de eerste helft van 2020.” Meer dan een verdubbeling ten opzichte van vorig jaar. Het zijn vaak Nederlanders die naar Keulen, Aken en Mönchengladbach komen om geldautomaten op te blazen, meestal met gestolen auto’s. “Daar hebben we ontzettend veel werk aan.”

In de Euregio Maas-Rijn, waar Limburg onder valt, bestaat al meer dan 50 jaar een overlegstructuur tussen politiechefs, de Koninklijke Marechaussee en de Duitse Bundespolizei. In Kerkrade zit een gemeenschappelijk rechtshulpcentrum. Rademaker: “Daar wordt Frans, Nederlands en Duits gesproken. Het uitgangspunt is dat iedereen in zijn eigen taal moet kunnen spreken. In de basis moeten alle collega’s elkaar in die talen kunnen verstaan. Dat lukt aardig, want het Limburgs dialect lijkt erg op Duits. Maar we werken ook veel met tolken.”  

Gezamenlijke controles

Sinds 2005 kunnen Nederlandse en Duitse agenten ook meer over de grens opereren. “Nederland heeft een uitgebreid herkenningssysteem voor kentekens. Als wij een verdacht voertuig richting de Duitse grens zien rijden, mogen we de Duitse autoriteiten meteen informeren.” Ook mag de Nederlandse politie de achtervolging inzetten in het geval van zware delicten. “Het doel is achtervolgen en de verdachte eventueel staande houden tot de Duitse politie het kan overnemen. Maar we moeten wel beseffen dat we als Nederlandse politie niet echt bevoegd zijn op Duits grondgebied.” 

Waar de Nederlandse agenten massaal thuiswerken, zitten de Duitse collega’s nog veel op kantoor

Nederlandse en Duitse agenten van een Grensoverschrijdend Politieteam - sinds 2008 zit er een GPT in het Duitse Bad Bentheim- werken veel samen. Ze mogen in duo’s patrouilleren en gezamenlijke controles doen. Rademaker: “Een Nederlandse agent is op Duits grondgebied ondergeschikt aan zijn Duitse collega, maar mag op dat moment wel gebruik maken van de Duitse bevoegdheden.”

Door de corona-pandemie zijn de patrouilles in duo’s momenteel opgeschort en ook het gemengde toezicht aan de grens staat op een lager pitje. De verschillen tussen Nederland en Duitsland zijn door corona extra zichtbaar worden, stelt Rademaker. “Pas sinds twee weken kunnen we videovergaderen met de Duitsers. Met de Belgen deden we dat allang via Microsoft Teams, maar in Duitsland is de Datenschutz veel strenger en moest er een beveiligde verbinding komen. Daardoor gaat alles traag.” 

Waar de Nederlandse agenten massaal thuiswerken, zitten de Duitse collega’s nog veel op kantoor. Rademaker: “De coronaregels zijn daar strenger. Daarin blijkt de Deutsche Gründlichkeit: politiebureau’s zijn open, maar er zijn duidelijke looproutes, kantines zijn gesloten en medewerkers hebben hun eigen muis en toetsenbord die ze moeten schoonmaken.”

Autodiefstallen

De Nederlands-Duitse samenwerking gaat niet altijd zonder slag of stoot. Operationeel is het politiewerk vaak hetzelfde, maar de wettelijke en culturele verschillen zijn groot. Eén van de pijnpunten is het hoge aantal autodiefstallen in Noordrijn-Westfalen. Veel van die voertuigen gaan naar Nederland. “In Duitsland is de politie bij diefstal verplicht een onderzoek in te stellen. Agenten hebben daar geen ruimte om zelf onderscheid te maken in welke diefstallen belangrijk zijn. Nederlandse agenten mogen dat wel. Autodiefstallen hebben bij ons minder prioriteit, dat wordt meer gezien als een verzekeringskwestie. Dat steekt de Duitsers, want zij kunnen zo niet goed hun onderzoek doen, vinden ze.

Rademaker zorgde er 3 jaar geleden met zijn collega’s voor dat dit probleem werd opgelost. Verdachte auto’s die in Nederland worden aangetroffen worden nu op kosten van Duitsland naar de Duitse grens getakeld voor nader onderzoek. “Zo zijn we de Duitse collega’s tegemoet gekomen. Andersom helpen zij ons ook met het grote aantal winkeldieven en zakkenrollers uit Duitsland bij de outletcentra in Venlo en Roermond.”

Verbeteringen

Voor een vruchtbare samenwerking is het vooral belangrijk om elkaars verschillen te respecteren, stelt Rademaker. “We moeten andermans werkwijze niet afkraken, maar de meerwaarde zien en een dienstbare houding hebben.” Het samenwerken met de Duitsers gaat volgens hem goed, maar er zijn ook nog veel verbeteringen nodig, bijvoorbeeld bij opsporing en informatie-uitwisseling. 

Er wordt gedacht aan gezamenlijke rechercheteams, maar dat noemt Rademaker nog een brug te ver: “Duitsers hechten erg aan een vaste structuur, het liefst op een vaste plek. Nederlanders zijn meer wendbaar en projectmatiger. Ook werken wij makkelijker op afstand met elkaar samen dan de Duitsers. Dat zijn grote verschillen.” 

Het nieuwe GPT kan op korte termijn wel winst opleveren, vindt Rademaker. “Binnen zo’n gezamenlijk team zitten we dichter op de problemen. Ik zeg altijd: alleen ben je sneller, maar samen kom je verder.”