'Flaniermeile': een boulevard richting de oppositie
Duitse taalvondsten #11

Ter herinnering: tijdens de herverkiezingen in de deelstaat Berlijn op 12 februari 2023 behaalden de christendemocraten met 28,2 procent van de stemmen een verpletterende overwinning. Met hun 18,4 procent harkten de Groenen slechts 53 stemmen minder bijeen dan de sociaaldemocraten. 

"Ik doe dit uit verantwoordelijkheidsgevoel voor Berlijn en ook voor de sociaaldemocratie", verklaarde Giffey tijdens een uitzending van ARD-programma Tagesthemen. Het is een kwestie van "respect tonen voor de verkiezingsuitslag". Na de verkennende gesprekken met de CDU is er "hoop op een echt nieuw begin in Berlijn".

Om het mes nog wat dieper in de groene wonde te steken staat in haar verkenningsrapport onder de kop "Sterk overheersende eigenbelangen van de Groenen": de Groenen hebben op bijna alle politieke deelgebieden "aanzienlijke twijfels opgeroepen over hun vermogen om een overeenkomst te sluiten".

Dit afserveren komt als een schok voor de Groenen. Ze voerden immers nog volop verkenningsgesprekken met het oog op een verderzetting van de huidige rood-groen-rode coalitie. Die gesprekken verliepen volgens de Groenen “bemoedigend.” Misschien zijn er tijdens de korte verkiezingscampagne wonden geslagen die toch zijn blijven etteren.

Die campagne verliep hard tegen onzacht. Groenen-kopvrouw Bettina Jarasch wond er geen doekjes om. Niets minder dan de nieuwe burgemeester worden was haar doel. Onomwonden stelde ze dat er heel wat moest veranderen in Berlijn en dat ze daarom volop ging voor een verderzetting van de huidige regering met als enige verschil: ze zou die leiden. Toen haar gevraagd werd of een voortzetting van de coalitie wel een nieuw begin is, antwoordde ze in de krant Der Tagesspiegel: “Een groene burgemeester is een nieuw begin. De prioriteiten zullen aanzienlijk veranderen. Er zal een grotere bereidheid zijn om de noodzakelijke veranderingen aan te pakken.”

Symbool van de wrevel tussen de Groenen en de SPD werd het omturnen van de Friedrichstraße tot een Flaniermeile, een stuk straat waar men kan flaneren. Het nieuwsmagazine Der Spiegel sprak van een “Berliner Straßenkampf”, een Berlijns straatgevecht. De Friedrichstraße is een van de winkelstraten in het centrum van de stad. Een strook van 500 meter ten zuiden van de boulevard Unter den Linden werd op 31 januari 2023, middenin de verkiezingscampagne, nogal hals-over-kop, autovrij gemaakt door de groene senator voor vervoer en milieu Bettina Jarasch. Het bestuur zette er snel wat meubilair neer.

Het geheel zag er nogal troosteloos uit, vonden vele Berlijners, zeker tijdens de koude wintermaanden, als er sowieso minder mensen op straat zijn. Jarasch beloofde dat de inrichting snel zou volgen en hield vooral de droom voor ogen: "Metropolen over de hele wereld voeren concepten voor verkeersvermindering en autovrije stadscentra in, van New York tot Londen, Parijs, Madrid en Brussel tot Singapore. Ook Berlijn heroverweegt zijn historische centrum," juichte ze in Der Spiegel. De Berlijnse krant Der Tagesspiegel zag dat anders en had het over de “Basta-politiek” van Jarasch. Ze drukte de beslissing door hoewel peilingen aangaven dat 52 procent van de Berlijners tegen de afsluiting was. Alleen binnen het groene electoraat was er veel enthousiasme voor het besluit.

Burgemeester Giffey bekritiseerde de ongecoördineerde aanpak van Jarasch. Ze vond het uitzicht van de Flaniermeile een Weltmetropole, een wereldstad, onwaardig. Zij bleef herhalen dat Jarasch eerst een totaalplan moet uitwerken vooraleer straten te gaan afsluiten.

De radicale groene aanpak om de Friedrichstraße zo snel en zonder vooraf uitgewerkt plan autovrij te maken, groeide uit tot symbool van de groene verkeerspolitiek in Berlijn. De helft van alle parkeerplaatsen moest worden afgeschaft en uiterlijk in 2030 zouden alleen nog elektrische auto's binnen de Berlijnse S-Bahn-ring mogen rijden. Gebieden moesten worden afgesloten om de stad in steeds warmere en drogere zomers te koelen. De stadssnelweg A100 mocht niet verder worden aangelegd. Auto's zouden er slechts 30 km per uur mogen rijden.

Giffey daarentegen pleitte voor aanbiedingen in plaats van verboden. Bovendien vond ze een algemene snelheidsbeperking van 30 km per uur op hoofdwegen niet verstandig. Daar heeft ze alvast een betere partner gevonden met de christendemocraten. Hun kopman, en waarschijnlijk de nieuwe Berlijnse burgemeester, Kai Wegner, wil een vervoersbeleid “voor iedereen, ook voor automobilisten.” Over de Flaniermeile zei Wegner in dagblad Die Welt: "De Friedrichstraße zal niet blijven zoals ze nu is."

Het lot van de Flaniermeile is onzeker, maar wat vaststaat: het is een boulevard geworden richting oppositie voor de Groenen in Berlijn.