Urgente maatregelen voor de korte termijn
Verslag werkgroep 1

Het resultaat van deze werkgroep was zes aanbevelingen voor de toekomst. Prof. Keuzenkamp verlangde (1) meer betrokkenheid ten aaanzien van de investering in menselijk kapitaal. Dit zou al vroeg op scholen moeten beginnen, zo benadrukte hij. Verder verlangde hij (2) meer effectiviteit in de gezondheidszorg en (3) meer transparantie bij de berekening van pensioenen, waarbij ook de daaraan verbonden risico's duidelijk moeten worden gemaakt. Prof. dr. Börsch-Supan sloot zich hier gedeeltelijk bij aan. Hoewel hij meer regulerende maatregelen beoogde, verlangde ook hij (4) een duidelijker informatiebeleid door de verantwoordelijke politici. Veel hervormingen van de afgelopen jaren in Duitsland waren goed, maar werden door de bevolking niet gesteund, omdat voor hen de voordelen van deze hervormingen niet duidelijk waren. Een andere aanbeveling aan de besluitvormers luidt (5) dat zij eindelijk een debat over de verhoging van de pensioenleeftijd moeten voeren. Tenslotte verlangde hij dat (6) nu reserves voor de gezondheidszorg voor over 30 jaar moeten worden opgebouwd.

De zes aanbevelingen waren het resultaat van een uitgebreide discussie van de deelnemers. Het werd duidelijk dat er geen pasklare antwoorden zouden worden gevonden maar alleen suggesties konden worden gedaan. Keuzenkamp benadrukte dat er suggesties moeten worden gedaan en Börsch-Supan vond dat er meer reguleringsmaatregelen zouden moeten worden getroffen, omdat suggesties alleen niet voldoende zijn. Een voorbeeld hiervan is een duurzame hervorming van de gezondheidszorg, die niet alleen met privatisering kan worden gegarandeerd. De op het eerste gezicht zeer verschillende suggesties komen echter toch op een centraal punt uit: in beide landen ontbreekt bij brede lagen van de bevolking een bewustzijn voor de problemen die door de vergrijzing veroorzaakt worden. Zowel in het bedrijfsleven (Keuzenkamp) als in de maatschappij in het algemeen (Börsch-Supan) moeten problemen onverbloemd worden uitgesproken om dit bewustzijn te creëren zodat urgente maatregelen op korte termijn kunnen worden getroffen. Het is hierbij niet alleen bevorderlijk om voor meer kinderopvang te zorgen, zoals Rohwer van de CDU Saksen terecht opmerkte. Ook vele sociale rechten waarvan de bevolking in beide landen de afgelopen jaren profiteerden moeten tegen het licht worden gehouden. Zo zal men er in de toekomst niet omheen kunnen om door onder meer een preventief beleid ten aanzien van de werknemers in Nederland de grote groep WAO-ers van circa 1 miljoen tot 250 duizend terug te brengen. Het Duitse sociale systeem zou door een vermindering van de prepensioenering duidelijk ontlast worden. Dit voorstel wordt ook door Nederlandse politici steeds vaker genoemd. Het moet de Duitsers duidelijk worden, aldus Börsch-Supan, dat de pensioenen niet meer door één instantie worden betaald, maar dat er verschillende financieringsmogelijkheden, waaronder particuliere pensioenverzekeringen, voor een gegarandeerde oudedagsvoorziening zijn.

Ook de gezondheidszorg werd uitgebreid besproken. De regulering en transparantie van de kosten stonden in het middelpunt van de discussie. Het kostenbewustzijn moet bij de aanbieders van de gezondheidszorg tot meer efficiëntie leiden en dit moet door vergaande privatiseringen worden ondersteund. Prof. Van Praag van de Universiteit van Amsterdam wees echter op de bestaande ongelijkheid van de deelnemers aan een geprivatiseerde gezondheidszorg. De prijs-prestatieverhouding is ook bij een marktgeoriënteerd gezondheidssysteem moeilijk te vergelijken en het overstappen van één ziekenfonds of particuliere verzekering naar een andere zal moeilijker te realiseren zijn dan een vrije markt doet geloven.

Veel onderwerpen konden vanwege de tijd en de complexiteit niet worden behandeld, zoals bijvoorbeeld de ethische aspecten van de vergrijzing voor het gezondheidssysteem. Desalniettemin waren de deelnemers verrast dat de problemen in beide landen zo op elkaar lijken. Een transnationale verdieping van het probleem zou erbij helpen van elkaar te leren en tot gemeenschappelijke antwoorden te komen.

Lees verder: verslag werkgroep 2