Waarom Prinz Reuß geen echte prins is

Heinrich XIII. Prinz Reuß (71) is een nazaat van het Duitse vorstenhuis Reuß, dat ooit regeerde over enkele staatjes in de huidige oostelijke deelstaat Thüringen. Alle mannelijke leden van de wijdvertakte familie dragen de naam Heinrich, gevolgd door een nummer. Iedere eeuwwisseling begint de nummering opnieuw.

De Duitse geschiedenis is rijk aan dit soort invloedrijke adellijke families. Denk bijvoorbeeld aan de belangrijkste, de familie Hohenzollern, die negen Pruisische koningen en drie keizers voortbracht, waaronder de laatste Duitse keizer Wilhelm II (1859-1941). Inmiddels heeft de adel al meer dan honderd jaar geen macht meer. Toch telt Duitsland ongeveer 80.000 ‘edelen’; leden uit oude, adellijke families, meldde de belangenorganisatie Vereinigung der Deutschen Adelsverbände (VdDA) in 2019. 

Nadat het Duitse keizerrijk in 1918 de Eerste Wereldoorlog had verloren, vluchtte keizer Wilhelm II naar Nederland. De Duitse monarchie was daarmee ten einde. In de nieuwe grondwet van de Weimarrepubliek werd in 1919 de adelstand afgeschaft. De adel verloor daarmee zijn privileges en macht. Sommige families raakten ook hun bezittingen kwijt. De adellijke titels ‘Prinz’, ‘Graf’ en ‘Fürst’ mochten nog wel worden gebruikt, maar alleen als onderdeel van een burgerlijke achternaam, niet als titel. Ook het woordje ‘von’ duidt erop dat iemand uit een adellijke familie stamt. 

In Nederland denken we bij ‘vorst’ en 'prins' vooral aan posities binnen het koninghuis. In de republiek Duitsland ligt dat anders, legde ook Alexander Fürst zu Schaumburg-Lippe in 2019 uit in een interview met de regionale omroep WDR. Hij is een nazaat van een vermogende, adellijke familie. “Een ‘Fürst’ is, in tegenstelling tot wat sommige mensen denken, geen monarch. Een vorst is het hoofd van een vorstelijke familie.” Ook ‘Prinz’ heeft tegenwoordig niets meer met monarchie te maken.

Heinrich Reuß een prins noemen is dus eigenlijk niet correct, Prinz is slechts een deel van zijn achternaam. Families kiezen onderling zelf welke oud-adellijke aanduidingen ze willen toevoegen aan hun naam. Het huidige hoofd van de familie Hohenzollern heet bijvoorbeeld Friedrich Ferdinand Prinz von Preußen, de man die in opspraak raakte doordat hij al jaren met de staat strijdt over teruggave van kastelen, geld en kunst. 

Hoewel Duitsland in juridische zin dus geen adelstand meer heeft, zijn de nazaten hiervan nog wel vaak vermogend. Dat geldt ook voor de gearresteerde Heinrich XIII. Prinz Reuß. Hij bezit een jachtslot in het Thüringse Bad Lobenstein, waar volgens Duitse media leden van de Reichsbürger-beweging zouden zijn samengekomen om de plannen voor een staatsgreep te smeden. Hij komt er sinds enkele jaren openlijk voor uit dat hij de Rijksburgerbeweging aanhangt. Ook deed hij eerder antisemitische uitlatingen. Der Spiegel meldt dat Reuß na de Duitse hereniging in 1990 talrijke rechtszaken voerde om onteigend familiebezit terug te krijgen, met beperkt succes.

Zijn familie, het oude vorstenhuis Reuß, distantieerde zich overigens afgelopen zomer al van Heinrich XIII. Hij zou volgens Fürst Heinrich XIV, familiehoofd van het ‘Haus Reuß’, een ‘verwarde man’ zijn die in complottheorieën gelooft, meldde de MDR in augustus. Afgelopen donderdag reageerde Fürst Heinrich XIV met: “Dit is catastrofaal voor onze familie. We waren 850 jaar lang een tolerant en ‘Weltoffenes’ vorstenhuis in Oost-Thüringen.”

De prins die nu van het vormen van een terroristische organisatie wordt verdacht, is overigens verre familie van de Nederlandse koninklijke familie, is op zijn Duitse wikipediapagina te lezen. Zijn opa was een broer van prins Hendrik, de echtgenoot van koningin Wilhelmina. Dat maakt hem een verre achterneef van prinses Beatrix. 

Toevoeging 22-5-2024: Op 21 mei is het proces tegen verdachte Heinrich XIII Prinz Reuß begonnen. Lees meer