Duitse verkiezingen: Dit zijn de lijsttrekkers

Friedrich Merz - CDU/CSU (Die Union)

Met de CDU/CSU staat Friedrich Merz (69) comfortabel bovenaan in de peilingen, rond de 30 procent (stand 11 februari). Onder Merz verandert de partij van Angela Merkel, de CDU stelt zich conservatiever op en is rechtser geworden op thema’s als klimaat en migratie. Friedrich Merz geldt als een hardliner die maatschappelijk conservatief en economisch liberaal is. Hij haalde de afgelopen jaren steeds opnieuw het nieuws met harde uitspraken over migranten en vluchtelingen.

Merz zorgde onlangs nog voor een politieke schok in Duitsland toen hij zich bij een motie over strenger asielbeleid afhankelijk maakte van de stemmen van de radicaal-rechtse AfD. In november had hij nog bezworen dat niet te doen. Merz doorbrak daarmee een Duits politiek taboe: samenwerken met radicaal-rechts. Zelfs oud-kanselier Angela Merkel kon zich toen niet meer stilhouden en uitte felle kritiek op Merz.

Met de huidige positie in de peilingen is het kanselierschap voor Merz binnen handbereik. Maar Duitse media vragen zich af of hij als kanselier ook in staat zal zijn om te verbinden, vooral onder vrouwen en jongeren is Merz niet populair. Lees ook: CDU'er Merz op koers om kanselier te worden

Tagesschau maakte dit portret van Friedrich Merz:

Alice Weidel - AfD

“Nu is het tijd voor Duitsland!”, zei Alice Weidel op het partijcongres van de radicaal-rechtse Alternative für Deutschland (AfD). Als het aan Weidel ligt is het afgelopen met de Duitse herinneringscultuur, het verwerken van het Holocaustverleden: Duitsland moet weer trots worden.

En hoewel deze politiek van Weidel tot enorme protesten leidt in Duitsland, doet de AfD het goed in de peilingen. Met zo’n 20 procent staan ze stabiel op de tweede plek in de race voor de Bondsdag. Hoeveel zetels Weidel ook weet binnen te slepen, de kans dat de AfD gaat meeregeren blijft klein aangezien de andere Duitse partijen hebben afgesproken niet met de partij samen te werken.

Weidel komt in toespraken vaak bikkelhard uit de hoek en toont geen respect voor haar tegenstanders. De steun van Elon Musk, met wie ze op X live in gesprek ging, is een welkom geschenk in de verkiezingscampagne. Opvallend genoeg woont Weidel met haar gezin in Zwitserland, al heeft ze ook een officiëel adres in Duitsland.  Ze is getrouwd met Sarah Bossard, een filmregisseur van Sri Lankaanse afkomst.

Terwijl Weidel zelf dus lesbisch is, voert ze met de AfD campagne voor traditionele familiewaarden. Volgens partijgenoten is Weidel in de afgelopen jaren steeds verder geradicaliseerd. Waar ze aanvankelijk tot de gematigde vleugel behoorde is ze nu zelf een hardliner geworden. Toch weet ze strategisch om te gaan met alle vleugels binnen haar partij, en houdt ze ook veel critici te vriend. Ook opvallend: Ook al is ze gepromoveerd econoom, ze maakt zich hard voor een vorm van Dexit, een vertrek uit de EU.
Luister ook: Duitslandweb-hoofdredacteur Wiebke Pittlik over Alice Weidel bij radioprogramma NOS Met het Oog op Morgen

Tagesschau maakte dit portret van Alice Weidel:

Olaf Scholz - SPD

Critici noemen hem saai, koel en arrogant, maar toch lukte het Olaf Scholz in 2021 om met de SPD de verkiezingswinst binnen te slepen. Van dat saaie imago kwam hij maar moeilijk af, hij kreeg zelfs de bijnaam Scholz-o-Mat omdat hij zou praten als een robot. Scholz wist als kanselier de harten van de Duitse kiezer niet echt te winnen, en blijft ditmaal met de SPD in de peilingen steken op zo’n 15 procent.

Toch laat Scholz in de campagne zijn tanden meer zien, in een vurig debat viel hij CDU/CSU-kandidaat Friedrich Merz hard aan. “Hoe dom kun je zijn?”, vroeg hij zich hardop af toen Merz over zijn plannen om de grenzen te sluiten vertelde.

Tijdens zijn kanselierschap voerde Scholz grote veranderingen door, zo kwam hij in februari 2022 met een enorme ommekeer in het Duitse veiligheidsbeleid. Door de Russische invasie van Oekraïne (door Scholz aangeduid als Zeitenwende) veranderde de veiligheidssituatie van Europa radicaal en is ook Duitsland zich anders gaan opstellen. Scholz kondigde aan 100 miljard euro te investeren in de Duitse krijgsmacht. Lees ook: Olaf Scholz weet het zeker: hij wordt kanselier (oktober 2021)

Tagesschau maakte dit portret van Olaf Scholz:

Robert Habeck en Annalena Baerbock - Bündnis 90/Die Grünen

Bij de Groenen doen ze het samen: Robert Habeck en Annalena Baerbock vormen samen een lijsttrekkerduo bij deze verkiezingen. In dit Spitzenduo heeft Habeck de positie van kanselierskandidaat. Net als de SPD staan Die Grünen rond de 15 procent in de peilingen.

Robert Habeck had het de afgelopen jaren niet makkelijk als minister van Economische Zaken en Klimaatbescherming. Hij moest een energiecrisis afwenden en dat kon niet zonder pijnlijke maatregelen.  Zo sloot hij een deal over vloeibaar gas (LNG) met Qatar, die zowel vanwege klimaatbezwaren als zorgen om mensenrechten binnen de Groenen gevoelig lag. Habeck toonde zich daarbij communicatief handig: hij richtte het woord direct tot de kiezer, en legde in een video op Instagram zijn besluit uit. Habeck, een echte noorderling, werd de afgelopen jaren vaker geprezen om zijn taalgebruik: hij communiceert een stuk losser en informeler dan in de Duitse politiek gebruikelijk is.

Ook Annalena Baerbock was de afgelopen jaren minister in de regering van Scholz. Als minister van Buitenlandse Zaken voerde ze een feministische buitenlandpolitiek in: bij buitenlandse projecten altijd oog hebben voor de positie van de vrouw. De vele internationale brandhaarden maakten dat ze zich op crisis na crisis moest richten. De oorlog in Oekraïne bracht Baerbock in een lastige positie. Ze wilde vaak meer en sneller dan de terughoudende Scholz. Voor Baerbock is het balanceren, want in Europees verband wordt van Duitsland juist een actievere houding verwacht in de oorlog.

Tagesschau maakte dit portret van Robert Habeck:

Heidi Reichinnek & Jan van Aken - Die Linke

Ook bij Die Linke is het een duo dat het lijsttrekkerschap deelt: Jan van Aken en Heidi Reichinnek. En de afgelopen weken is de partij onder leiding van dit duo bezig aan een comeback in de peilingen. Al decennia bezet de socialistische partij een kleine linkerflank in de Bondsdag. De partij komt deels voort uit de Sozialistische Einheitspartei Deutschlands, de SED, die het in de DDR-dictatuur voor het zeggen had.

Bron: Sandro Halank, Wikimedia Commons, CC BY-SA 4.0, 2025-01-18 Außerordentlicher Bundesparteitag Die Linke 2025 in Berlin by Sandro Halank–192, CC BY-SA 4.0

Hoewel de 36-jarige Heidi Reichinnek al een aantal jaar actief is bij Die Linke leek het toch alsof ze uit het niets kwam. Ineens heeft de partij een fris nieuw gezicht. Reichinnek is populair op sociale media en weet veel jongeren te bereiken. Ze is uitgesproken kritisch op de AfD, maar biedt naast kritiek ook een optimistisch alternatief. In de Bondsdag hield ze een uitgesproken rede toen Merz zich voor een motie afhankelijk maakte van steun van de AfD. Met haar tirade kreeg ze bijna 800 duizend likes op TikTok. In de peilingen klimt Die Linke de afgelopen weken boven de kiesdrempel uit, nu staat de partij op 5 procent. Ondertussen groeit ook het aantal leden van de partij gestaag door. Sinds het begin van het jaar kwamen er volgens Die Linke bijna 23.500 nieuwe leden bij, daarmee bereikt de partij het hoogste aantal leden in 15 jaar.

Naast Reichinnek viel hij deze weken een beetje weg, maar ook Jan van Aken is lijsttrekker voor Die Linke, en partijvoorzitter bovendien. Met zijn 63 jaar is hij een stuk ouder dan Reichinnek en hij brengt veel politieke ervaring mee. Van Aken is bioloog was Bondsdaglid tussen 2009 en 2017. Tot voor kort werkte hij voor de Rosa-Luxemburg-Stiftung in Israël en was hij actief in het team van Bodo Ramelow, de populaire – en enige –  deelstaatpremier van Die Linke. Van Aken is fan van de linkse voetbalclub St. Pauli en wil miljardairs afschaffen. Ook hij straalt optimisme uit, maar de partij zou ook best uit de Bondsdag kunnen verdwijnen door de kiesdrempel van 5 procent.

Sahra Wagenknecht - BSW

Sahra Wagenknecht splitste zich in 2023 af van Die Linke – waarvan ze jarenlang het bekendste gezicht was - en richtte haar eigen partij op: Bündnis Sahra Wagenknecht (BSW). Wagenknecht is conservatiever dan Die Linke, en ook op het gebied van klimaat en migratie verschilt ze van mening met haar oude partij. Centraal punt voor de BSW is de omgang met Rusland en de oorlog in Oekraïne. Wagenknecht veroordeelt wel de aanval van Rusland op Oekraïne maar vindt dat de NAVO en de VS Rusland hiertoe hebben gedreven. Ze wil geen sancties tegen Rusland, geen wapens voor Oekraïne en wil onderhandelen met Poetin. Toen Zelensky kwam spreken in de Bondsdag weigerde ze daarbij aanwezig te zijn.

Bron: Ferran Cornellà, Sahra Wagenknecht Parteitag der Linkspartei 2018. Leipzig, CC BY-SA 4.0

Aan de splitsing met Die Linke gingen jarenlange ruzies vooraf, volgens Wagenknecht richt Die Linke zich te veel op problemen rondom racisme en genderidentiteit. Tegelijkertijd is Wagenknecht een publiekslieveling en schuift ze vaak aan in talkshows. Toen ze vertrok volgden meerdere Linke-parlementariërs Wagenknecht en sloten zich aan bij haar nieuwe partij BSW, die in januari 2024 werd opgericht. Daardoor is de partij wel al in de Bondsdag vertegenwoordigd, terwijl ze pas na de laatste verkiezingen is opgericht.

In de peilingen lukt het BSW niet om de kiesdrempel te halen, Wagenknecht zakte de afgelopen weken gestaag van 8 naar 4 procent.

Christian Lindner - FDP

Christian Lindner is al jaren hét gezicht van de partij. Lindner was al vroeg politiek actief: als 21-jarige politicologie-student werd hij in het deelstaatparlement van Noordrijn-Westfalen de jongste parlementariër ooit. Het wordt spannend of de FDP, de Freie Demokratische Partei, genoeg stemmen krijgt om boven de kiesdrempel uit te komen. De partij staat al weken op zo’n 4 procent in de peilingen.

Bron: Michael Lucan, 2021-09-21 Christian Lindner 1083, CC BY-SA 3.0 DE

Lindner zette de verhoudingen in de stoplichtcoalitie van Scholz afgelopen najaar op scherp. Hij eiste een radicale koersverandering op het gebied van het economisch beleid: minder budget voor sociale politiek, belastingverlichting voor ondernemers, en een uitstel van milieumaatregelen. Ook hield hij onverbiddelijk vast aan de Schuldenbremse, het in Duitsland heilige begrotingsevenwicht. Scholz reageerde met het ontslag van Lindner als minister van Financiën. Naar aanleiding van zijn ontslag trok de FDP zich terug uit de regering en viel de stoplichtcoalitie van Scholz uiteen.