17 februari 1962: Stormvloed in Hamburg

Veel oudere Noord-Duitsers staat de nacht van 16 op 17 februari in het geheugen gegrift: de nacht dat het water kwam. De regio was niet goed op de ramp voorbereid. Net als in Nederland werd na de watersnood van 1953 begonnen met de bouw van betere verdedigingssystemen tegen hoogwater. Met uitzondering van de stormvloedkering van Bremerhaven, die een overstroming van de stad heeft voorkomen, waren deze verdedigingswerken nog niet af. De gevolgen waren rampzalig. 

Op 16 februari bereikte de storm Vincette orkaankracht. De wind bereikte snelheden van 130 kilometer per uur en kwam vanuit het noordwesten, recht op de Duitse Noordzeekust gericht. De hydrografische dienst meldde dat het water aan de Noordzeekust om 20:00 uur een hoogte van 4,70 meter boven het normale peil had bereikt, aldus NDR. De dienst gaf daarom een stormvloedwaarschuwing voor het kustgebied uit. In Hamburg, dat ruim 50 kilometer van de kust ligt, maakte de bevolking zich weinig zorgen. De stad werd in de waarschuwingen niet expliciet genoemd en dus gingen de Hamburgers rustig slapen. 

Om 22:00 uur brak bij Cuxhaven aan de monding van de Elbe de eerste dijk. Het hoogwater stroomde steeds meer landinwaarts de Elbe op, richting de Hanzestad. Om twee uur ‘s nachts stond het waterpeil bij het stadsdeel St. Pauli op 5,70 meter boven het normale peil. Op den duur werd de waterdruk voor de dijken en dammen te groot: op zestig plaatsen brak het water door de dijken. Auto’s, huizen en mensen verdwenen in de kolkende massa. De stroom viel uit en de telefoon deed het niet meer. Volgens Tagesschau werden zo’n 100.000 mensen door het water van de buitenwereld afgesloten. 

Niet alleen Hamburg werd zwaar getroffen door de vloed, ook de kustgebieden kregen het zwaar te verduren. Op veel plekken werden de zwakke dijken en dammen doorbroken of raakten zwaar beschadigd.

Onderschatting

Crisismanagement werd lokaal geregeld, en dus werd er met wisselend succes tegen de vloed opgetreden. De regio van Bremen en Bremerhaven werd vroeg gewaarschuwd en het Britse en het Amerikaanse leger hielpen bij evacuatie en dijkversterking, aldus TAZ. De schade bleef daar relatief beperkt. In Hamburg kwam de hulp door het onderschatten van de dreiging pas later op gang. Doordat communicatiemiddelen uitgevallen waren, liep de coördinatie van hulpverleners moeizaam. 

Bij de watersnood in Hamburg was een hoofdrol weggelegd voor de latere bondskanselier Helmut Schmidt. Hij was in die tijd politiesenator in Hamburg. Schmidt pakte de situatie doortastend aan. Zonder zich door voorschriften en regels te laten afremmen, mobiliseerde hij militaire en civiele hulpkrachten uit binnen- en buitenland en coördineerde persoonlijk de reddingsoperaties. Uiteindelijk zijn meer dan 20.000 mensen bij deze operaties betrokken. 

De schade van de stormvloed was enorm. Ongeveer 340 mensen zijn om het leven gekomen, waarvan 315 in Hamburg. Infrastructuur, huizen en voertuigen werden verwoest en veel dieren zijn verdronken. Ongeveer 20.000 mensen raakten dakloos. Na de ramp werd besloten veel geld te investeren in nieuwe dijken en stormvloedkeringen. Hamburg heeft een 100 kilometer lange kering aangelegd die minstens 7,20 meter boven het normale peil ligt, aldus omroep NDR. Ook langs de kust worden nieuwe dijken gebouwd.

Woensdagavond werd in Hamburg stilgestaan bij de ramp 60 jaar geleden, met een herdenking en een minuut stilte. Bij de ceremonie waren verschillende reddingsdiensten en dijkwachten uit de omgeving aanwezig. Op Twitter beschrijft het account '60 Jahre Hamburger Flut' van uur tot uur wat er gebeurde in die vreselijke februarinacht.

In Neuenfelde bricht der erste Deich, weitere folgen im Minutentakt. Bis zum Morgen werden mehr als 60 Stellen gemeldet, an denen die Deiche weggespült wurden. 1/6 des gesamten Stadtgebiets wird dann unter Wasser stehen. #HHFlut #DerDeichBricht
1/2 pic.twitter.com/4tFeOh41JZ

— 60 Jahre Hamburger Flut (@HHFlut1962) February 16, 2022